ไขปริศนา จ่ามงกุฎ กับ ดาราทอง ขนมไทยที่ใครหลายคนอาจเรียกชื่อผิด!

หากพูดถึงขนม จ่ามงกุฎ’ หลายคนคงจะนึกถึงขนมไทยทรงกลมสีเหลืองที่แปะทองคำเปลวไว้บนยอด และมีฐานสีขาวตกแต่งอย่างสวยงาม แต่รู้หรือไม่ว่านั่นไม่ใช่ขนมจ่ามงกุฎอย่างที่เราเข้าใจ แต่เป็นขนม ‘ดาราทอง’ และวันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจเกี่ยวกับขนมจ่ามงกุฎและดาราทองไปพร้อมๆ กัน

‘จ่ามงกุฎ’ คือขนมไทยที่ปรากฎอยู่ในกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 โดยจ่ามงกุฎแบบดั้งเดิมจะเป็นขนมแป้งกวนกับกะทิ น้ำตาล ผสมกับแป้งทอดชิ้นเล็กๆ ห่อด้วยใบจาก หรือใบตองสลาก(ใบตองฉลาด) คือใบตองยอดอ่อนที่แทงยอดขึ้นมาก่อนที่จะคลี่ออกเป็นใบแก่ เพราะใบตองแก่จะแห้งและเหนียวไม่เพียงพอ ดังนั้นโบราณจึงใช้ใบตองสลากนำไปตากให้แห้งแล้วนำมารีดเพื่อไล่ความชื้นอีกรอบด้วยเตารีดโบราณที่ใส่ถ่าน ใบตองจะเหนียวและสามารถนำมาห่อขนมจ่ามงกุฎ ซึ่งส่วนมากจะห่อเป็นทรงสี่เหลี่ยม เมื่อแกะออกจากห่อและขนมจะมีทรงสูงยอดแหลมเหมือนชฎาหรือมงกุฏไทย จึงเป็นที่มาของชื่อขนม ‘จ่ามงกุฎ’

ต่อมาจ่ามงกุฎได้มีการปรับเปลี่ยนส่วนผสมจากแป้งทอด เป็นเมล็ดถั่วลิสงหรือเมล็ดแตงโมกระเทาะเปลือกที่นำไปคั่วแทน แต่วัตถุดิบอื่นๆ ยังคงเดิม หรือบางตำราอาจมีการเพิ่มน้ำใบเตยเข้าไปด้วย ซึ่งต้นเหตุที่ทำให้เราเข้าใจผิดเรื่องเมนูจ่ามงกุฎนั้น เกิดจากการเผยแพร่ตำราเล่มหนึ่งที่ตีพิมพ์ในช่วงประมาณปี พ.ศ. 2510 - 2520 โดยเนื้อหามีการผิดพลาดเรื่องชื่อของขนม ซึ่งได้เผยแพร่ไปในวงกว้าง ทั้งยังเป็นตำราของเหล่าสถาบันด้านอาหารทั้งหลาย จึงทำให้หลายๆ คนเข้าใจดาราทองกลายเป็นจ่ามงกุฏมาจนถึงทุกวันนี้

ส่วนเจ้าขนมที่เราเข้าใจว่าเป็นจ่ามงกุฎนั้น ที่จริงแล้วคือ “ดาราทอง” ถูกคิดค้นขึ้นโดยคุณหญิงเจือ สิงหเสนีย์ เพื่อส่งเข้าประกวดในช่วงฉลองปีใหม่ในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม ทั่งนี้ขนมดาราทองได้แนวทางมาจากขนม “ทองเอกกระจัง” ของคุณหญิงนารถ สิงหเสนี ซึ่งเป็นขนมที่ประยุกต์มาจากขนมทองเอกติดด้วยเมล็ดแตงโมกวาดน้ำตาลเชื่อม โดยขั้นตอนการทำเมล็ดแตงโมกวาดน้ำตาลเชื่อมนั้นจะใช้มือในการทำที่ละเมล็ด จึงต้องอาศัยความปราณีตและใจเย็นเพื่อให้น้ำตาลตกผลึกเกาะเป็นเกร็ดแล้วนำตกแต่งโดยรอบ พร้อมทั้งติดทองคำเปลวด้านบนอย่างสวยงาม ซึ่งชื่อ ‘ดาราทอง’ นั้นมาจากรูปทรงของขนมที่เหมือนเครื่องราชอิสริยาภรณ์รูปดาว ส่วนที่เรียกว่า ‘ทองเอกกระจัง’ นั้นเป็นเพราะว่าเป็นการนำเอาเมล็ดแตงโมกวาดน้ำตาลที่คล้ายกับลายกระจังที่เป็นลายพื้นฐานลายหนึ่งของลายไทยมาติดกับขนมทองเอกนั่นเอง

แต่อย่างไรก็ตามยังมีขนมอีกหนึ่งชนิดที่หน้าตาคล้ายคลึงกับดาราทองหรือทองเอกกระจังนั่นก็คือ ‘มงกุฎเพชร’ ที่ถูกคิดค้นขึ้นมาโดยมีพื้นฐานมาจากขนมดาราทองและทองเอกกระจังโดย อ.จันทิรา นวทิศพาณิชย์ แต่ขนมมงกุฎเพชรนั้น จะมีหลากหลายสีสันและมีทรงกลมมากกว่า ไม่มีส่วนผสมของไข่ เปลี่ยนเนื้อแป้งจากทองเอกให้เป็นแป้งลักษณะอาลัวสด ในขณะที่ดาราทองหรือทองเอกกระจังนั้นคือแป้งเนื้อทองเอกแบบมีไข่แดงเป็นส่วนผสม รสชาติของขนมทั้งสองจะต่างกันด้วยความมันและความหอมของไข่

สรุปคือขนมที่มีสีเหลืองเหมือนเครื่องราชอิสริยาภรณ์รูปดาว ที่เราเรียกกันว่า “จ่ามงกุฎ” นั้นคือขนม “ดาราทอง” ซึ่งขนมจ่ามงกุฎ จริงๆ จะเป็นขนมแป้งกวนห่อด้วยใบตองเมื่อแกะห่อออกมา ตัวขนมจะมีทรงสูงยอดแหลมเหมือนชฎาหรือมงกุฏ ซึ่งในปัจจุบันจ่ามงกุฎจริงๆ นั้นหาทานได้ยากแล้ว แต่ยังพอมีให้เห็นบ้างที่อัมพวา จังหวัดสมุทรสงครามค่าาา ><

ไขปริศนา จ่ามงกุฎ กับ ดาราทอง ขนมไทยที่ใครหลายคนอาจเรียกชื่อผิด!

เพิ่มเติม

ค้นพบร้านอาหารแนะนำ